Er wordt nog wel eens gevraagd: "Bij welke kracht of druk raakt iemand gewond?"

Je zou verwachten dat hiervoor een algemene ontwerpnorm (B-norm) beschikbaar is en dat deze gekoppeld is aan de Machinerichtlijn. Dit is niet het geval.

Nog niet, want een werkgroep van het ISO Technical Committee 199 (ISO/TC 199) is hier wel mee bezig.

Er wordt gewerkt aan een Technical Report (TR) met de volgende titel: "ISO/WD TR 21260 Safety of machinery — Mechanical safety data for physical contacts between moving machinery or moving parts of machinery and persons". 

Het is nu nog in het beginstadium van het ontwikkelingtraject, namelijk als Working Draft (WD).

Wel kun je in de B-norm EN-ISO 14120 (voorheen EN 953) bepaalde grenzen vinden wat betreft kracht en energie voor aangedreven beweegbare afschermingen, zoals kappen en deuren.

NEN-EN-ISO 14120:2015, Veiligheid van machines - Afschermingen - Algemene eisen voor het ontwerp en de constructie van vaste en beweegbare afschermingen:

5.2.5.4 Power operated guards

Where guards are power operated, they shall not be capable of causing injury (for example, from contact pressure, force, speed, sharp edges). 

Where a guard is fitted with a protective device which automatically initiates re-opening of the guard, the closing force shall not exceed 150 N and the kinetic energy of the guard shall not exceed 10 J. 

Where no such protective device is fitted, these values shall be reduced to 75 N and 4 J respectively.

These values are only applicable when a wide closing edge is used and no hazards from cutting or shearing are present.

De 150 N grens komt in diverse C-normen terug. Hieronder een voorbeeld uit norm NEN-EN 13389:2005+A1:2010 (Machines voor voedselbereiding - Mengers met horizontale assen - Eisen voor veiligheid en hygiëne):

The design of the manually operated covers shall ensure that the force exerted by the cover onto the bowl is less than 150N e.g. by counterbalancing. 

Dus de maximale kracht van een handmatig bediende deksel op de mengkuip moet minder zijn dan 150 N.

De meest gedetailleerde grenzen (per lichaamsdeel) zijn te vinden in de productspecifieke norm (C-norm) voor verpakkingsmachines.

In Bijlage B van norm EN 415-10 (Veiligheid van verpakkingsmachines - Deel 10: Algemene eisen) staat een tabel met maximale krachten ter voorkoming van verwondingen aan het menselijk lichaam.

Er is een kolom "Crushing force" voor de maximale kracht bij beknelling tussen twee bewegende delen of een vast deel en bewegend deel. 

De kolom "Impact force" kan gebruikt worden in situaties waarbij een lichaamsdeel een 'klap' krijgt maar niet bekneld raakt. Dus mee kan bewegen in de vrije ruimte. 

Verder is er nog een kolom "Static pressure on body surface". Hierin is de maximale druk in N/cm2 per lichaamsdeel te vinden.

Zo zijn de volgende waarden gegeven voor hand en vinger: Crushing force = 135 N, Impact force = 180 N, Static pressure on body surface = 60 N/cm2.

Let wel op het volgende:

Deze krachten gelden alleen als er geen scherpe randen, hoeken of punten zijn. 

Voor cobots is er een ISO/TS 15066 (Robots and robotic devices - Collaborative robots). Daarin zijn voor 29 contactpunten op het menselijk lichaam biomechanische grenzen gegeven (kracht en druk). 

In deze eerste publicatie over inherent veilig ontwerpen worden de belangrijkste aspecten en bijbehorende normen behandeld. In de volgende publicatie zullen we meer stilstaan bij fysische factoren en kijken wat de grenzen zijn voor inherent veilige krachten, drukken en energieniveaus.

Norm NEN-EN-ISO 12100 (Algemene ontwerpbeginselen - Risicobeoordeling en risicoreductie) geeft de volgende definitie voor een inherent veilige ontwerpmaatregel:  beschermende maatregel die of gevaren wegneemt of risico’s verkleint die aan gevaren zijn verbonden, door wijziging van het ontwerp of operationele kenmerken van de machine zonder afschermingen of beschermende voorzieningen toe te passen.

Dus het betreft bronaanpak. Een simpel voorbeeld is maak van een scherpe hoek een afgeronde hoek en daarmee is het stootgevaar weggenomen.

Dit is ook wat de Machinerichtlijn 2006/42/EG (in artikel 1.1.2. van Bijlage I) aangeeft als de eerste stap in het proces van risicoreductie. Zie onderaan deze publicatie het betreffende artikel 1.1.2. uit de Machinerichtlijn. Norm NEN-EN-ISO 12100 werkt deze drie stappen van risicoreductie nader uit.

Norm NEN-EN-ISO 12100 behandelt onder andere de volgende aspecten van inherent veilig ontwerpen (stap 1 van risicoreductie):

Rekening houden met geometrische factoren en fysische aspecten

Geometrisch factoren: bijvoorbeeld vermijden scherpe randen en hoeken, zorgen voor goed zicht van de bediener, voorkomen beknelling door minimum afstanden aan te houden (zie norm EN-ISO 13854, voorheen EN 349, voor de details)

Fysische aspecten: beperken kracht, energie, emissie etc.

Rekening houden met algemene technische kennis en het kiezen van geschikte technolog

Denk aan keuze van geschikte materialen en de juiste technologie toepassen voor het bedoelde gebruik en de omgeving van de machine.

Bepalingen voor stabiliteit

Bepalingen voor onderhoudsvriendelijkheid

Rekening houden met ergonomische beginselen

Dit wordt nog wel eens onderschat.

Er zijn ruim 15 normen gekoppeld aan de Machinerichtlijn die ergonomische aspecten behandelen.

Zie o.a. de volgende normenreeksen:

EN 614 (delen 1 en 2), Ergonomische ontwerpprincipes

EN 547 (delen 1 t/m 3), Menselijke lichaamsafmetingen

EN 894 (delen 1 t/m 4), Ergonomische eisen voor het ontwerpen van informatie- en bedieningsmiddelen

EN 1005 (delen 1 t/m 5), Menselijke fysieke belasting

EN 13732 (delen 1 t/m 3), Klimaatomstandigheden - Methoden voor het bepalen van menselijke reacties bij het aanraken van oppervlakken

Rekening houden met de gevaren vanuit het energiesysteem

Elektrisch, zie norm EN-IEC 60204-1

Hydraulisch, zie norm EN-ISO 4413

Pneumatisch, zie norm EN-ISO 4414

Toepassing van inherent veilige ontwerpmaatregelen op besturingssystem

Zie norm EN-ISO 13849-1 (Performance Levels PL a t/m e) of norm EN-IEC 62061 (SIL 1 t/m 3)

1.1.2. Beginselen van geïntegreerde veiligheid

a) De machine moet zodanig ontworpen en gebouwd zijn dat zij bediend, afgesteld en onderhouden kan worden zonder dat personen aan een risico worden blootgesteld, wanneer deze handelingen onder de vastgestelde omstandigheden worden verricht, tevens rekening houdend met redelijkerwijs voorzienbaar verkeerd gebruik.

De genomen maatregelen moeten erop gericht zijn elk risico gedurende de te verwachten levensduur van de machine, met inbegrip van de fasen van het vervoer, het monteren, het demonteren, de buitenbedrijfstelling en de sloop, uit te sluiten.

b) Bij het kiezen van de meest geschikte oplossingen moet de fabrikant of diens gemachtigde de volgende beginselen toepassen, in de aangeduide volgorde:

— de risico's uitsluiten of zoveel mogelijk verminderen (veiligheid in het ontwerp en de bouw van de machine integreren),

— de noodzakelijke beveiligingsmaatregelen treffen voor risico's die niet kunnen worden uitgesloten,

— de gebruikers informeren over de restrisico's ten gevolge van een tekortkoming van de getroffen beveiligingsmaatregelen, aangeven of een bijzondere opleiding vereist is en vermelden dat persoonlijke beschermingsmiddelen vereist zijn.

Wij kunnen u op alle mogelijk manieren online ondersteunen bij uw industriële veiligheidsvraagstukken.

Of het nu gaat om advies of om kennisoverdracht.

De huidige webinar tools en platforms zijn hier zeer geschikt voor en deze worden door ons ingezet.

Er zijn diverse zaken aangepast en toegevoegd. Voorin de gids kun je een opsomming vinden van alle toevoegingen en aanpassingen.

Zie gedeelte van deze opsomming:
This Update to the 2nd Edition of the Guide, further named Edition 2.2, contains a number of clarifications and corrections to the concepts of “safety components” and “partly completed machinery”, and some edits to ensure coherence with the LVD Guide. There are two newly added paragraphs about the machinery control units (§417) and safety components which are considered to be logic units (§418).

De paragrafen 417 en 418 geven nu uitleg wat exact een safety component is. Dit is wel helder.
Helaas geeft de aangepaste tekst nog onvoldoende duidelijkheid over het verschil tussen 'machine' en 'niet-voltooide machine'. Bepaalde veelvoorkomende praktijkgevallen blijven ook met de nieuwe/aangepaste tekstgedeelten nog steeds discussie opleveren.

Download de nieuwe guide via de volgende link https://ec.europa.eu/docsroom/documents/38022

In machines en productielijnen zijn vaak diverse vormen van transporteurs te vinden, zoals bandtransporteurs, kettingbanen, rollenbanen, schroeftransporteurs, hangtransportsystemen en traversewagens.

Wat nog wel eens vragen zijn van machinebouwers en system integrators als het gaat om uitgestrekte transportinstallaties (denk aan sorteer- en distributiesystemen):

• Welke normen zijn beschikbaar?
  
  
• Waar moet ik noodstopdrukkers plaatsen en hoeveel?
  
  
• Binnen hoeveel meter moet een noodstopdrukker bereikbaar zijn?

Er zijn diverse EN-normen, gekoppeld aan de Machinerichtlijn, die hulp bieden bij het ontwerpen van dergelijke transporteurs.

In EN 619 is het volgende te vinden over noodstopsystemen:

Emergency stop devices shall be positioned at all control stations, working positions and directly accessible (without using additional means) parts of the machinery, including manual loading/unloading points, walkways and transfer point.

One or more emergency switches, which shall be installed in such a way that at least one may be reached

-         within 10 m from any directly accessible (without using additional means) point of the equipment; and/or

-         one or more pull-cord operated switches arranged along the side of the installation; or

-         the conveyor power supply disconnecting device if the distance from any accessible point of the equipment to the disconnecting device is 10 m or less.

The minimum height of an emergency stop device from floor level shall be 0,6 m and the maximum height shall be 1,7 m.

In de huidige versie van de EN 619:2002+A1:2010 wordt nog verwezen naar EN 418 als basisnorm voor het ontwerpen van noodstopsystemen. De EN 418 is al geruime tijd terug vervangen door EN-ISO 13850. De huidige versie van deze norm is NEN-EN-ISO 13850:2015 (Veiligheid van machines - Noodstopfunctie – Ontwerpbeginselen).

Is de EMC-richtlijn 2014/30/EU ook van toepassing op een machine?

JA, mits de machine een elektrische (elektronische) uitrusting heeft. Maar welke machine heeft dat nu niet. Vrijwel elke machine heeft elektrische uitrusting of de besturing moet bijvoorbeeld volledig pneumatisch zijn.

De volgende vraag is dan:  moet ik nu EMC-testen en metingen uitvoeren?

JA, tenzij wordt voldaan aan de volgende twee voorwaarden:

1) Alle elektrische apparaten en componenten voldoen aan de EMC-eisen (normen) voor de bedoelde EMC-omgeving (industrieel voor machines).

2) Alle apparaten en componenten zijn geïnstalleerd en bedraad volgens de EMC-voorschriften van de leveranciers.

Zie hieronder de letterlijke tekst in de IEC 60204-1:2016

Immunity and/or emission tests are required on the electrical equipment unless the following conditions are fulfilled:

• the incorporated devices and components comply with the EMC requirements for the intended EMC environment specified in the relevant product standard (or generic standard where no product standard exists), and; 

• the electrical installation and wiring are consistent with the instructions provided by the supplier of the devices and components with regard to mutual influences, (cabling, screening, earthing etc.) or with informative Annex H if such instructions are not available from the supplier. 

Dit is een heel praktsche benadering, Helaas is deze alinea niet overgenomen in de EN-IEC 60204-1:2018.

In de nieuwe versie van de EN 60204-1 (uitgave eind 2018) is ook een nieuwe bijlage opgenomen die geheel gewijd is aan EMC (Bijlage H).

Al sinds oktober 2016 was er een nieuwe IEC 60204-1. Het heeft hierna nog lang geduurd, namelijk tot eind 2018, voordat er een EN-versie beschikbaar was.

Heel formeel staat deze versie op dit moment (8-2-2019) nog niet op de lijst met geharmoniseerde normen van de Machinerichtlijn. Maar dit zal binnenkort het geval zijn.

Er wordt ook druk gewerkt aan de correctie van de Nederlandse vertaling. Eind kwartaal 1 van 2019 kunnen we deze hopelijk verwachten.

Hieronder een paar belangrijke aanpassingen:

• EMC-eisen worden veel meer behandeld, Zo is er ook een compleet nieuwe Bijlage H met gangbare technieken en principes om elektromagnetische verstoringen te voorkomen.
• Het hoofdstuk 8 over potentiaalvereffening is behoorlijk aangepast. Er is een nieuw principeschema voor het aardingsconcept opgenomen. Het symbool voor functionele aarding (FE) is aangepast en er is ook een nieuw symbool voor beschermende potentiaalvereffening (PB). Nog steeds heb je kennis van NEN 1010 (gebaseerd op HD-IEC 60364) nodig om een goed onderscheid te maken tussen beschermingsleiding (PE), beschermende potentiaalvereffening (PB) en aanvullende potentiaalvereffening. Alleen met de EN 60204-1 kom je er niet uit.
• Er wordt nu ook aandacht geschonken aan drives met safety aan boord, zoals de Safe Torque Off (STO).
• Er is nu onderscheid gemaakt tussen aan/uit (power) en start/stop (machineoperatie) voor de symbolen van drukknoppen. Eerst was dit gecombineerd (aan/start en uit/stop) in twee symbolen.
• Artikelen en (norm)verwijzingen met betrekking tot warmtehuishouding in de schakelkast en kortsluitvastheid (short circuit rating) zijn aangepast of bijgevoegd.
• etc.

Maar er is verder tekstueel toch heel wat aangepast

Wilt u meer weten en een cursus op uw locatie organiseren, laat het ons weten!

Vaak hoor je de termen IIA- en IIB-verklaringen. Maar veel weten niet dat de II slaat op Bijlage II van de Machinerichtlijn 2006/42/EG.
Ook hoor je regelmatig mensen praten over de Conformiteitsverklaring.

Maar de formele benamingen van de twee verklaringen zijn:
- EG-Verklaring van overeenstemming betreffende machines (zie Machinerichtlijn, Bijlage II, deel 1.A)
- Inbouwverklaring betreffende niet voltooide machines (zie Machinerichtlijn, Bijlage II, deel 1.B)

Als de verklaring in een andere EU-taal moet worden opgesteld, zoek dan de Machinerichtlijn op in deze taal en gebruik de formele benamingen.

EG-VERKLARING VAN OVEREENSTEMMING BETREFFENDE MACHINES

EC DECLARATION OF CONFORMITY OF THE MACHINERY

EG-KONFORMITÄTSERKLÄRUNG FÜR EINE MASCHINE

DÉCLARATION CE DE CONFORMITÉ DES MACHINES

INBOUWVERKLARING BETREFFENDE NIET VOLTOOIDE MACHINES

DECLARATION OF INCORPORATION OF PARTLY COMPLETED MACHINERY

ERKLÄRUNG FÜR DEN EINBAU EINER UNVOLLSTÄNDIGEN MASCHINE

DÉCLARATION D'INCORPORATION DE QUASI-MACHINES

De verklaring moet vertaald worden en tevens opgenomen worden in de gebruiksaanwijzing.
Zie artikelen 1.7.4 en 1.7.4.2, lid c uit Bijlage I van de Machinerichtlijn 2006/42/EG.

1.7.4. Gebruiksaanwijzing
Bij iedere machine moet een gebruiksaanwijzing zijn gevoegd in de officiële Gemeenschapstaal (of talen) van de lidstaat waar de machine op de markt wordt gebracht en/of in bedrijf gesteld.
De bij de machine gevoegde gebruiksaanwijzing moet een „oorspronkelijke gebruiksaanwijzing” of een „vertaling van de oorspronkelijke gebruiksaanwijzing” zijn; in het laatste geval moet bij de vertaling een „oorspronkelijke gebruiksaanwijzing” zijn gevoegd.
etc.

1.7.4.2. Inhoud van de gebruiksaanwijzing
Iedere gebruiksaanwijzing moet, in voorkomend geval, ten minste de volgende informatie bevatten:
a) firmanaam en volledig adres van de fabrikant en van diens gemachtigde;
b) typeaanduiding van de machine als aangegeven op de machine zelf, met uitzondering van het serienummer (zie punt 1.7.3);
c) EG-verklaring van overeenstemming, of een document waarin de inhoud van de EG-verklaring van overeenstemming wordt weergegeven, waarin een opsomming wordt gegeven van de kenmerken van de machine, niet noodzakelijk met inbegrip van het serienummer en een handtekening;

etc.

Dit jaar geven we een lezing over het opstellen van een goede risicobeoordeling voor machines.

Zin en onzin van een risicobeoordeling van een machine
Henrie Verwey, Verwey Safety Services

Voor techneuten is het vaak lastig om een risicobeoordeling van een machine op te stellen. Ze zijn gewend om zaken tot achter de komma uit te rekenen en vinden het inschatten van risico's meestal vaag en subjectief. U krijgt antwoord op de volgende vragen:

• Wat is het doel van een risicobeoordeling en hoe stel je een goede risicobeoordeling op?
• Welk model voor risico-inschatting kun je het best gebruiken?
• Wat is de relatie van de risicobeoordeling met PL en SIL?
• Hoe ziet de toekomstige normontwikkeling op dit gebied eruit?

Relaties kunnen zich via onderstaande link met korting inschrijven:

https://www.engineersonline.nl/events/safety-event/aanmelden-relatie-spreker.html

De training "Machineveiligheid en CE-markering" kan ook in het Engels gegeven worden.

Content training "Machinery safety and CE-marking":

• Overview EU directives
• Structure of Machinery Directive 2006/42/EC (MD)
• Road map CE-marking (based on flowchart with 12 steps)
• Risk assessment according standard EN-ISO 12100:2010
• Risk reduction with the use of standards
• Construction and dimensioning of guarding based on standard EN-ISO 13857
• Documentation requirements (technical file, user manual, EC Declaration of conformity)