Achtergrond en doelstelling van Europese wet- en regelgeving voor machineveiligheid
Een Europese productrichtlijn of -verordening is van toepassing in alle lidstaten van de EU.
De doelstellingen van deze regelgeving is:
- het creëren van een interne markt met vrij verkeer van goederen;
- het waarborgen van productveiligheid ter bescherming van de veiligheid en gezondheid van de gebruikers.
Historie:
Op 29 juni 2023 is de nieuwe Machineverordening (EU) 2023/1230 gepubliceerd.
Vanaf 20 januari 2027 wordt de Machinerichtlijn ingetrokken en moeten machines CE-markering krijgen op basis van Machineverordening (EU) 2023/1230.
De Machinerichtlijn 2006/42/EG is in 2006 gepubliceerd (vandaar de 2006 in de codering 2006/42/EG), maar is formeel per 29 december 2009 van kracht geworden. Dus praktisch gezien vanaf 2010.
De Machinerichtlijn 2006/42/EG is een herziene uitgave van de voorgaande versie 98/37/EG.
De eerste versie van de Machinerichtlijn (89/392/EEG) dateert zelfs van 1989. Na een aantal aanvullingen en wijzigingen op de oorspronkelijke tekst, werd de Machinerichtlijn vanaf 1995 van kracht.
Dus sinds 1-1-1995 moeten machines voor de Europese markt voorzien zijn van CE-markering.
Toepassingsgebied Machinerichtlijn
In artikel 1 van de Machinerichtlijn is het toepassingsgebied (scope) van de richtlijn te vinden. 
Er worden zeven (a t/m g) producten genoemd, waarop de Machinerichtlijn van toepassing is.
a) machines;
b) verwisselbare uitrustingsstukken;
c) veiligheidscomponenten;
d) hijs- en hefgereedschappen;
e) kettingen, kabels en banden;
f) verwijderbare mechanische overbrengingssystemen;
g) niet voltooide machines.
Hierna volgt ook een lijst met twaalf (a t/m l) uitzonderingen. Zo zijn bijvoorbeeld attractietoestellen (kermissen en pretparken), zeeschepen en mobiele offshore-eenheden uitgesloten.
In artikel 2 van de Machinerichtlijn is exact gedefineerd wat nu onder een machine wordt verstaan.
„machine”: een samenstel, voorzien van of bestemd om te worden voorzien van een aandrijfsysteem — maar niet op basis van rechtstreeks gebruikte menselijke of dierlijke spierkracht —, van onderling verbonden onderdelen of componenten waarvan er ten minste één kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde toepassing.
Tevens is daar het begrip 'niet-voltooide machine' vastgelegd. In de vorige Machinerichtlijn 98/37/EG was hiervoor geen definitie opgenomen en dit heeft tot veel misverstanden geleid. Vaak werd een zelfstandig werkende machine die in een productielijn werd geïntegreerd ten onrechte bestempeld als een 'niet-voltooide machine' of deelmachine. De fabrikant gaf dan geen EG-verklaring van overeenstemming (meestal aangeduid als een 2A-verklaring) voor de machine, maar gaf alleen een Verklaring van de fabrikant voor de deelmachine (meestal aangeduid als een 2B-verklaring).
„niet voltooide machine”: een samenstel dat bijna een machine vormt maar dat niet zelfstandig een bepaalde toepassing kan realiseren. Een aandrijfsysteem is een niet voltooide machine. Een niet voltooide machine is slechts bedoeld om te worden ingebouwd in of te worden samengebouwd met een of meer andere machines of andere niet voltooide machine(s) of uitrusting, tot een machine waarop deze richtlijn van toepassing is.
Ook een productielijn wordt als een 'machine' gezien, die als zodanig van CE-markering moet worden voorzien. In de Machinerichtlijn is dit bepaald met de definitie van een 'samenstel van machines'.
CE-markering en 'EG-verklaring van overeenstemming'
Vaak wordt er ten onrechte van CE-certificering of CE-keuring gesproken.
Het is echter CE-markering. De fabrikant van een product markeert zijn product met het CE-teken en verklaart hiermee dat hij voldoet aan de betreffende productrichtlijn(en). Aan het CE-teken kun je niet zien aan welke productrichtlijn(en) het product voldoet. Daarom moet bij een nieuwe machine een EG-verklaring van overeenstemming worden meegeleverd. Dit is het formele document waarmee de fabrikant verklaart aan welke productrichtlijn(en) en norm(en) de machine voldoet.
Normen
Een norm is geen wet, maar is eenvoudig gezegd een praktisch hulpmiddel om aan bepaalde wettelijke eisen te voldoen.
Een fabrikant hoeft een norm niet verplicht toe te passen, maar artikel 7 van de Machinerichtlijn geeft wel aan dat het opvolgen van een geharmoniseerde norm het zogenaamde vermoeden van overeenstemming kan geven met de wettelijke eisen. Dus het is wel verstandig om geharmoniseerde normen te gebruiken. Een geharmoniseerde norm is een Europese norm die met meerderheid van stemmen is aangenomen en waarvan de referenties in het Publicatieblad van de Europese Unie zijn bekendgemaakt. Als een machine gebouwd is overeenkomstig een geharmoniseerde norm, wordt deze machine geacht in overeenstemming te zijn met de essentiële eisen waarop deze geharmoniseerde norm betrekking heeft.
Aan de Machinerichtlijn zijn ruim 700 normen gekoppeld. Deze normen zijn onder te verdelen in zogenaamde A-, B- en C-normen.
— type A-normen (fundamentele veiligheidsnormen) die de basisbegrippen, ontwerpbeginselen en algemene aspecten geven die voor alle machines kunnen worden toegepast;
— type B-normen (generieke veiligheidsnormen) die één veiligheidsaspect of één type beveiligingsvoorziening behandelen dat voor een breed scala van machines kan worden gebruikt:
— type B1-normen die specifieke veiligheidsaspecten behandelen (bijvoorbeeld veiligheidsafstanden, oppervlaktemperatuur, geluid;
— type B2-normen over die veiligheidsvoorzieningen behandelen (bijvoorbeeld tweehandenbediening, vergrendelings-inrichtingen, drukgevoelige voorzieningen, afschermingen);
— type C-normen (machine veiligheidsnormen) die gedetailleerde veiligheidseisen voor een bepaalde machine of groep van machines behandelen.
Hieronder enkele belangrijke B-normen:
- NEN-EN-IEC 60204-1 "Veiligheid van machines - Elektrische uitrusting van machines - Deel 1: Algemene eisen"
- NEN-EN-ISO 13857 "Veiligheidsafstanden ter voorkoming van het bereiken van gevaarlijke zones door bovenste en onderste ledematen"
- NEN-EN-ISO 13850 "Veiligheid van machines - Noodstop - Ontwerpbeginselen"
- NEN-EN-ISO 13849-1 "Onderdelen van besturingssystemen met een veiligheidsfunctie - Deel 1: Algemene regels voor ontwerp"
Training en advies in machineveiligheid
Verwey Safety Services is specialist in machineveiligheid en wij kunnen u met veel kennis en ervaring ondersteunen bij de CE-markering van een machine of een productielijn.
Omdat wij actief deelnemen aan de NEN-normcommissies 'Machineveiligheid' en NEC44 (elektrische normen machinebouw en besturingen) zijn wij ook up-to-date en weten we vaak al vroegtijdig welke (norm)wijzigingen eraan komen.
Graag bespreken wij met u de mogelijkheden. Maak een afspraak of vraag extra informatie aan via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Onze dienstverlening
Flowchart CE-markering machine
Cursus CE-markering volgens Machinerichtlijn 2006/42/EG
Download stappenplan CE-markering
Boek 'CE-markering van machines'
Dit boek behandelt de CE-markering van machines op een praktische wijze.
De insteek van dit boek is om u als lezer op basis van een stappenplan (in de vorm van een flowchart), stap voor stap door het gehele proces van de CE-markering van een machine te loodsen.
Voor elke stap uit de flowchart is een hoofdstuk in het boek opgenomen, waarin de aanpak en activiteiten voor die betreffende stap in detail worden behandeld.
Dit boek is geschreven voor werktuigbouwkundige ontwerpers, elektrotechnici, consultants, inspecteurs, projectleiders, inkopers en verkopers van machines, arbo-preventiemedewerkers, veiligheidskundigen en een ieder die op een professionele basis met machineveiligheid bezig is.
Daarnaast is dit boek uitermate geschikt voor onderwijsdoeleinden.
Het boek is te bellen bij Uitgeverij Vertoog https://www.vertoog.nl/webshop/algemene-techniek/ing-rem-groenewegen-ce-markering-van-machines
