NEN heeft een nieuwe uitgave gepubliceerd waarin de geharmoniseerde normen van de Machinerichtlijn handig zijn gerubriceerd, zodat een relevante norm snel kan worden gevonden.
Wij hebben voor NEN het voorwoord en een korte toelichting op normen in deze uitgave mogen schrijven.

De uitgave kan gratis gedownload worden via de website van NEN.

https://www.nen.nl/NEN-Shop/Norm/UIT-782017-nl.htm

Op de valreep van 2016 werd de jongste editie van de laagspanningsnorm NEN 1010 van 2015 - inclusief de aanvullingen van 2016 - definitief van kracht bij het Bouwbesluit van 2012.

Dit betekent dat bij de aanvraag van een vergunning voor nieuwe bouwwerken de norm NEN 1010 van 2015 met de aanvullingen van 2016 dient te worden gehanteerd. Deze keer echter is de aanwijzing in het Bouwbesluit anders geformuleerd dan voorheen. Waar eerder een aantal bepalingen uit de norm expliciet werden uitgesloten, wordt nu gesteld dat alle bepalingen die betrekking hebben op de veiligheid van elektrische installaties van toepassing zijn.

Alleen veiligheid

In de toelichting bij de wijziging staat verder onder meer dat: ‘in NEN 1010 meer is opgenomen dan nodig is voor de toepassing van artikel 6.8 van het Bouwbesluit 2012. Eerder bevatte artikel 5.1 een uitgebreide opsomming waarin werd aangegeven welke onderdelen bij toepassing van NEN 1010 buiten beschouwing mochten worden gelaten. Met de wijziging van de opzet van artikel 5.1 (voortaan aangeduid als artikel 5.1a) is bepaald dat NEN 1010 alleen van toepassing is, ‘voor zover het gaat om technische voorschriften voor een voorziening voor elektriciteit van een bouwwerk, die zijn gesteld uit oogpunt van veiligheid’.

Niet van toepassing

Dit betekent dat onderdelen van NEN 1010 die geen betrekking hebben op veiligheid - ‘maar meer op bijvoorbeeld de bruikbaarheid’ - niet van toepassing zijn in het kader van het Bouwbesluit. Hetzelfde geldt voor voorschriften voor installaties buiten bouwwerken.

Bij dit alles wordt aangegeven dat ‘de voorliggende wijziging op zich geen inhoudelijk effect heeft. Maar dat het voordeel is, dat nu de norm is gewijzigd het niet nodig is de opsomming van de onderdelen die buiten beschouwing mogen blijven op die wijziging aan te passen.’

Zie website NEN

https://www.nen.nl/NEN-Shop/Elektrotechniek-Nieuwsoverzicht/Jongste-editie-NEN-1010-van-kracht-bij-Bouwbesluit.htm?utm_medium=email&utm_campaign=Elektromail+01%2F2017&utm_content=Elektromail+01%2F2017&utm_term=NEN+1010&utm_source=Emailnieuwsbrieven

We zijn verhuisd van Ede naar Renswoude.

Nieuwe adres:  De Meent 30, 3927 GM, Renswoude

Telefoonnummer is gelijk gebleven. 0318 - 650 969

Bij deze ook de beste wensen en een veilig 2017 toegewenst!

COBOTS - collaborative robots

Cobots zijn robots die nauw samenwerken met een mens. Waar 'traditionele' robots voornamelijk in plaats van een mens worden ingezet voor zware, gevaarlijke en/of repeterende taken (denk aan seriematige laswerkzaamheden), zal de cobot juist de mens ondersteunen bij werkzaamheden.

Een 'traditionele' robot wordt meestal opgesloten in een cel, met beveiligingen bij de toegangen. Indien een mens de robotcel betreedt, zal de robot veilig afgeschakeld worden.

Bij een cobot zal het beveiligingsconcept er anders uitzien. Hierbij zijn de volgende opties mogelijk:

·     Safety-related monitored stop
De robot gaat eerst in een bewaakte veilige stop, voordat de operator de 'collaborative workspace' (=gebied waar samengewerkt wordt) mag betreden. Gaat de operator eerder de collaborative workspace in, d.w.z. als de robot aan het bewegen is, zal er veilig afgeschakeld worden.

·     Hand guiding
Deze werkwijze is met name bedoeld voor het inleren van bepaalde bewegingen. De operator mag alleen de collaborative space betreden als de robot zich in een bewaakte veilige stilstand bevindt.

·     Speed en separation monitoring
De operator en de robot kunnen zich tegelijkertijd in de collaborative workspace bewegen. De veiligheid wordt geborgd door het garanderen van een bepaalde veiligheidsafstand tussen de robot en de operator. Het is tevens mogelijk om de snelheid van de robot te laten variëren afhankelijk van de veiligheidsafstand.

·     Power en force limiting
Bij deze werkwijze kan een fysiek contact tussen de robot en de operator mogelijk ontstaan (bedoeld of onbedoeld). Dan is het wel van belang dat de krachten beperkt zijn. Er moet niet alleen gekeken worden naar statische krachten (bijvoorbeeld bij beknelling tussen robotarm en een vast opgesteld deel), maar ook naar dynamische krachten (kinetische energie). In de nieuwe Technical Specification ISO/TS 15066:2016 zijn deze acceptabele krachten en impactwaarden  te vinden voor diverse delen van het menselijk lichaam.

De eerste twee opties werden al regelmatig toegepast. Met name de laatste optie is in opkomst. Dit heeft mede te maken met de vooruitgang van de technologie, zoals de komst van geavanceerdere en snellere robotcontrollers en veiligheidssystemen.

Bij de toepassing van een cobot is een goede risicobeoordeling van groot belang.

In de volgende normen en technical specification is meer informatie te vinden over collaborative robot operation:

EN-ISO 10218-1:2011 (Robots en robot apparatuur - Veiligheidseisen - Deel 1: Industriële robots), artikel 5.10

EN-ISO 10218-2:2011 (Robots en robot apparatuur - Veiligheidseisen voor industriële robots - Deel 2: Robot systemen en integratie), artikel 5.11

ISO/TS 15066 (Robots and robotic devices - Collaborative robots)

De keuzeboom voor veiligheids- & werkschoeisel is gebaseerd op de normen NEN-EN-ISO 20345:2011 en NEN-EN-ISO 20347:2012. Nadat een risicoanalyse aanwijst dat een PBM nodig is, kan de keuzeboom inkopers en gebruikers ondersteunen bij de keuze voor een veiligheids- of werkschoeisel.

https://www.nen.nl/NEN-Shop/Vakgebieden/Arbeid-Veiligheid/Persoonlijke-beschermingsmiddelen/Keuzeboom-Veiligheidsschoenen.htm

Aansluiten opwekeenheden

NEN 1010 volgt het Europese harmonisatiedocument HD 60364, dat is gebaseerd op de internationale norm IEC 60364. Zowel de HD 30364 als de IEC 60364 geven voor het aansluiten van opwekeenheden twee mogelijkheden:
1. Aan de voedende zijde van alle beveiligingstoestellen voor de eindgroepen van de installatie;
2. Aan de belastingszijde van alle beveilingstoestellen voor een eindgroep van de installatie, mits aan alle aanvullende voorwaarden is voldaan.

Beide mogelijkheden zijn in NEN 1010:2015 overgenomen. Volgens de NEC-normcommissie die verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van NEN 1010, zijn de aanvullende voorwaarden bij mogelijkheid 2 niet volledig. Het elektrisch materieel en de aangesloten toestellen blijven buiten beschouwing. De commissie heeft dan ook besloten het deel van de bepaling dat mogelijkheid 2 toestaat, niet over te nemen.

Aantal eindgroepen achter een toestel voor aardlekbeveiliging

Bepaling 531.2.1.3 uit NEN 1010:2015 stelt: “Toestellen voor aardlekbeveiliging moeten zo zijn gekozen en de belasting moet zo over de stroomketens zijn verdeeld, dat de te verwachten lekstromen tijdens normaal bedrijf geen onnodig uitschakelen veroorzaken.”

Daaraan is een Nederlandse bepaling toegevoegd, namelijk: “Op één tweepolig toestel voor aardlekbeveiliging met een toegekende aanspreekstroom van ten hoogste 30 mA mogen ten hoogste vier eindgroepen zijn aangesloten. Het aansluiten van eenfase-eindgroepen op een vierpolig toestel voor aardlekbeveiliging met een toegekende aanspreekstroom van ten hoogste 30 mA is niet toegelaten.”

Deze toevoeging wordt gewijzigd in: “Op een toestel voor aardlekbeveiliging met een toegekende aanspreekstroom van ten hoogste 30 mA mogen ten hoogste vier eindgroepen zijn aangesloten. Het aansluiten van eenfase-eindgroepen op een vierpolig toestel voor aardlekbeveiliging met een toegekende aanspreekstroom van ten hoogste 30 mA wordt afgeraden.”

Het tweede deel van de toevoeging was eerder opgenomen als eis en is nu dus een aanbeveling geworden. Met deze wijziging legt de commissie de keuze voor de toepassing van de wijze van aardlekbeveiliging bij de installateur of eigenaar van de installatie.

Bron:  NEN

Nieuwe lijst met geharmoniseerde normen, gerelateerd aan de Machinerichtlijn 2006/42/EG, gepubliceerd:

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=uriserv:OJ.C_.2016.332.01.0001.01.NLD

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=uriserv:OJ.C_.2016.332.01.0001.01.ENG

De NEN-EN-ISO 14122 serie van normen: Veiligheid van machines - Permanente toegangsmiddelen tot machines is onlangs herzien en gepubliceerd.
 
Deze nieuwe serie is vooralsnog alleen in het Engels beschikbaar:

Deze serie bestaat uit 4 normen:

• Deel 1: Keuze van vaste toegangsmiddelen en algemene vereisten voor toegankelijkheid
• Deel 2: Werkbordessen en looppaden
• Deel 3: Trappen, ladders en leuningen
• Deel 4: Vaste ladders

Trappen en bordessen die onderdeel zijn van een machine of een productielijn moeten voldoen aan de eisen die gesteld worden in geharmoniseerde EN-normen, die gekoppeld zijn aan de Machinerichtlijn 2006/42/EG.
In de markt is daar nog wel eens verwarring over. Er wordt dan gedacht dat dergelijke trappen en (werk)bordessen moeten voldoen aan het Bouwbesluit.

Een nieuwe blue guide is beschikbaar. De blue guide geeft toelichting op de basisprincipes van productrichtlijnen en CE-markering.

Een update was noodzakelijk vanwege het New Legislation Framework (NLF). Met het NLF zijn de diverse productrichtlijnen 'gesynchroniseerd' wat betreft indeling, definities en procedures.

http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/16210

Verschillende normen op het gebied van functional safety zijn vernieuwd, zoals:

• EN-ISO 13849-1:2015 (vervangt de versie van 2008), Titel: Veiligheid van machines - Veiligheidsgerelateerde delen van besturingssystemen - Deel 1: Algemene beginselen voor het ontwerp
• IEC 61511:2016 (vervangt de versie van 2005), Titel: Functionele veiligheid - veiligheidsystemen voor de procesindustrie - Deel 1: Raamwerk, definities, systeem, hardware en applicatieprogrammeringsvereisten

Op het Safety Event 2016 hebben we op 11 mei een lezing gegeven met als titel:  "PL en SIL:  wat heb je precies nodig van een toeleverancier?"

De inhoud van de lezing:

• Inleiding functional safety
• Overzicht van normen en laatste normontwikkelingen
• Overeenkomsten en verschillen tussen PL en SIL
• Wijzigingen in EN/ISO 13849-1:2015
• Achtergronden in het bepalen van de faalkans
• Praktijksituaties
  • Wat moet je weten van een veiligheidscomponent?
  • Wat moet je weten van een standaard component?
  • Valkuilen

Deze lezing (mogelijk in een uitgebreidere vorm als training) kan ook bij u op locatie worden verzorgd.

 Henrie Verwey op het Safety Event 2016 (foto: Edwin Buisman)