In dit derde artikel uit een reeks over inherent veilig ontwerpen zullen we kort stilstaan bij ergonomische ontwerpprincipes.

Norm EN 614-1 (Ergonomische ontwerpprincipes - Deel 1: Terminologie en algemene principes) stelt dat bij het ontwerpen van een machine met de volgende eigenschappen van operators en aspecten rekening moet worden gehouden:

- Lichaamsafmetingen

- Houding

- Lichaamsbewegingen

- Fysieke kracht

- Mentale capaciteiten

En dan natuurlijk ook meenemen de combinatie van deze factoren en de werkomgeving.

De norm EN 614-1 geeft algemene eisen en verwijst weer naar andere normen die specifieke ergonomische aspecten behandelen.

Zo geeft EN 574-1 (Menselijke lichaamsafmetingen - Deel 1: Principes voor de bepaling van de vereiste afmetingen van toegangsopeningen in machines voor het gehele lichaam) bijvoorbeeld inzicht over de afmetingen die gehanteerd moeten worden voor een doorgang of een gangpad in een machine of productielijn.

Als het gaat om het inrichten van een werkplek is norm EN-ISO 14738 (Antropometrische eisen voor het ontwerp van werkplekken bij machines) weer een handig hulpmiddel. In de norm staan diverse afbeeldingen van werkposities (zittend, staand) met de daarbij behorende belangrijke dimensies zoals werkhoogten, ruimte voor armen en voeten, kijkhoeken etc. 

Als een machine regelmatig moet worden beladen of ontladen dan heb je ook met de factoren lichaamsbewegingen en fysieke kracht te maken. Hierbij geeft de normenreeks EN 1005 (Veiligheid van machines - Menselijke fysieke belasting) de juiste informatie.

Met deel 2 van deze norm EN 1005 kun je berekeningen uitvoeren om te bepalen wat het maximale gewicht van een onderdeel is dat een operator mag hanteren. Dit hangt van vele factoren af, zoals de frequentie van hanteren, de afstand van de verplaatsing, de hoogte tot de vloer, de draaihoek van het lichaam, of het een man of vrouw betreft etc. Deze rekenmethode lijkt heel sterk op de NIOSH methode die vaak gehanteerd wordt door arbo-deskundigen. Op internet zijn ook diverse NIOSH-rekentools te vinden om te bepalen hoeveel een werknemer per keer mag tillen.

Om een machine eenvoudig en veilig te kunnen bedienen, moeten de bedieningsorganen, beeldschermen en signaleringen zich op de juiste plaats bevinden. De Machinerichtlijn geeft in artikel 1.2.2. van Bijlage I al de basisprincipes, maar deze worden onder andere in de normenreeks EN 894 (Ergonomische eisen voor het ontwerpen van informatie- en bedieningsmiddelen) in detail uitgewerkt.

Er zijn dus diverse normen gekoppeld aan de Machinerichtlijn die ergonomische aspecten behandelen, zoals:

- EN 614 (delen 1 en 2), Ergonomische ontwerpprincipes

- EN 547 (delen 1 t/m 3), Menselijke lichaamsafmetingen

- EN 894 (delen 1 t/m 4), Ergonomische eisen voor het ontwerpen van informatie- en bedieningsmiddelen

- EN 1005 (delen 1 t/m 5), Menselijke fysieke belasting